Publicatie in Springer Nature Group journal Humanities and Social Sciences Communications

We leven in een crisistijd: klimaatverandering, verlies van biodiversiteit, sociale en economische ongelijkheid binnen en tussen landen, desinformatie, autoritarisme, steeds onzekerder werk, en de verarming van cultuur tot een gecommercialiseerde en vaak op technologie gebaseerde ervaring. Als we een leefbare toekomst willen, dan zullen we een alternatief moeten ontwikkelen voor het neoliberale economische model. Dit model is de afgelopen veertig jaar steeds dominanter geworden en heeft de bovengenoemde crises versneld door de natuurlijke, sociale en psychologische hulpbronnen waarop onze samenlevingen zijn gebouwd uit te putten.

Een veelgenoemd en aan populariteit winnend alternatief is wat in het Engels de wellbeing economy wordt genoemd. In Nederland spreken we over brede welvaart, of in de volksmond: welzijnseconomie. In een welzijnseconomie vormen de behoeften van mensen en de planeet de focus en motivatie voor economische activiteit, en niet andersom. De welzijnseconomie is echter geen recept waarin gedetailleerd wordt beschreven op welke manieren economieën opnieuw moeten worden ontworpen. In plaats daarvan is het een collectief democratisch proces om het economische ontwerp en de prioriteiten voor elke bevolkingsgroep te bepalen.

Bij dit collectieve democratische proces speelt cultuur een essentiële rol, zo betogen lectoren van Avans Hogeschool Kaj Morel en Sebastian Olma, in samenwerking met onderzoekers uit de Schotland, Australië en de VS. Meer specifiek stellen zij dat culturele ontwikkeling een noodzakelijke voorwaarde is voor positieve sociale verandering, voor het mogelijk maken van maatschappelijk debat, voor het bevorderen van gedeeld begrip en voor het veilig stellen van gemeenschappelijke ruimtes. Maar dan moet cultuur wel veel breder gewaardeerd worden dan enkel als commerciële ervaring en middel voor economische groei ten koste van sociale cohesie. Ook is het nodig dat de pleitbezorgers van de welzijnseconomie in hun modellen voorrang geven aan cultuur als gemeengoed, dat wil zeggen dat cultuur van, voor en door iedereen is, als een maatschappelijke sfeer die voor iedereen toegankelijk en vanzelfsprekend is. Want, zoals de slotzin van het artikel luidt: “Where culture diminishes and individuates, there can be no common grounds for change, leaving people as mere individual consumers without agency or vision.”

In september 2022 vond het internationale symposium ‘Wellbeing Economy meets Critical Imagination’  plaats. Dit symposium werd georganiseerd door het lectoraat Unthinkable Marketing (voorheen New Marketing) en het lectoraat Cultural and Creative Industries van Caradt | Centrum voor Toegepast Onderzoek voor Kunst, Design en Technologie. Als vervolg op het symposium kwam dit paper tot stand. Het artikel is hier te lezen.