Brede Welvaart binnen ORM

Binnen de opleiding Ondernemerschap en Retailmanagement (ORM) is in schooljaar 2023/2024 een nieuw curriculum gestart in de eerste twee blokken van jaar 1. Voor het eerst kreeg het thema Brede Welvaart een belangrijke plek in het curriculum. Dit deed de nodige stof opwaaien. Het voelde voor (een aantal) studenten alsof het thema wordt opgedrongen. Docenten voelden zich niet altijd comfortabel tijdens het lesgeven.
Om uit te zoeken wat er nu precies speelde en speelt wanneer je probeert economisch onderwijs te vernieuwen hebben we hier onderzoek naar gedaan.

De primaire doelstelling was om te komen tot een advies om docenten zo goed mogelijk te ondersteunen bij het integreren van Brede Welvaart in het ORM-curriculum. De secundaire doelstelling is om iedereen die bezig is met het vernieuwen van economisch onderwijs kennis te laten nemen van dit onderzoek om ervan te leren.
Misschien zijn er opleidingen die het onderzoek willen repliceren? Wij denken graag mee en stellen onze aanpak en resultaten open voor iedereen.
Hieronder vatten we de onderzoeksopzet, de belangrijkste bevindingen en de aanbevelingen kort samen.

Onderzoeksopzet

Het onderzoek is in twee delen uitgevoerd.
Deel 1 bestond uit een brede verkenning van het probleem. Er zijn tien diepte-interviews afgenomen met docenten die in de blokken actief waren. Daarnaast is de lesstof geanalyseerd, zijn student- en docentevaluaties uitgeplozen en tot slot is er gekeken naar de student-opbrengsten aan het einde van elk blok.
In deel 2 is er een aanvullende docenten-enquête gedaan binnen het ORM-team. Maar liefst 38 van de 44 docenten vulde de enquête in. Bedoeling was om de bevindingen uit deel 1 in een breder verband te checken.

Belangrijkste bevindingen deel 1

• Het doel van ORM was om Brede Welvaart stevig in de opleiding te verankeren, terugkomend in meerdere vakken. Daar zijn we niet in geslaagd, zo blijkt uit de interviews en de analyse van de lesstof.
• Alle docenten vinden het thema belangrijk maar elke docent zit ook weer anders in het onderwerp. Een gemeenschappelijke basis ontbreekt, zo blijkt uit de interviews en de evaluaties.
• We steken in op “Brede Welvaart”, maar dit is niet goed opgepakt in beide blokken. Er zijn diverse termen door elkaar heen gebruikt. Voorkeursterm lijkt vooralsnog Meervoudige Waardecreatie.
• In zijn algemeenheid zijn de reacties van de studenten niet positief, zo bleek uit de interviews, alhoewel sommige collega’s het niet als een groot probleem ervaren. Uit de studentenevaluaties komen nauwelijks negatieve reacties. Het lijkt er dus op dat het meevalt.
• We hebben de juiste toon nog niet gevonden, dat is in elk geval de mening van de geïnterviewde docenten. De docenten zitten niet op één lijn. De vraag is wat de toon dan eigenlijk moet zijn?
• Er zijn voldoende suggesties gedaan waarmee we docenten beter kunnen faciliteren om de omslag in lesstof naar meer Brede Welvaart binnen het ORM-curriculum te maken (zie uitgebreide PPT).
• In de studenten uitkomsten zie je terug dat bij de meerderheid van de rapporten het onderwerp er toch wordt “bijgeharkt”. Brede Welvaart komt nauwelijks terug in zowel het P1 als P2 eindproduct. Slechts één van de vijf groepen past het geleerde goed toe in de eindpresentaties, al is er geen enkele groep die melding maakt van de elf dimensies van brede welvaart.

Belangrijkste bevindingen deel 2
Onderstaande conclusies komen uit de enquête die is uitgezet onder het gehele docententeam van ORM, nadat de bevindingen van deel 1 gepresenteerd zijn.
Zes algemene stellingen

• Alle docenten vinden Brede Welvaart een belangrijk onderwerp voor onze opleiding (gemiddeld 8,6)
• De antwoorden geven een verdeeld beeld over de mate waarin we Brede Welvaart hebben ingebed: het zwaartepunt ligt op niet goed genoeg (gemiddeld 4,8)
• De meerderheid geeft aan dat het innemen van een gezamenlijke positie m.b.t. BW belangrijk is (gemiddeld 8,3)
• Respondenten geven aan dat het niet gemakkelijk wordt om met het team een gezamenlijke positie in te nemen (5,7)
• De reacties van studenten op duurzaamheid in de opleiding zijn volgens docenten erg verdeeld en neigen (licht) naar de negatieve kant (4,9)
• Het grootste gedeelte van de respondenten bevestigd dat we als collega’s verschillend omgaan met Brede Welvaart (7,3)

Vier suggesties ter verbetering

• De antwoorden op de stelling om via beoordelingscriteria Brede Welvaart te implementeren variëren sterk, de meerderheid lijkt er niet in te geloven (gemiddeld 4,8)
• De stelling dat er meer tijd nodig is om de kennis van Brede Welvaart te vergroten wordt door de meerderheid van het team onderschreven (6,8)
• Een meerderheid (60%) geeft aan dat een verdieping in didaktiek zeker een bijdrage zou kunnen leveren aan het makkelijker meenemen van studenten in het onderwerp (6,6).
• Het team is over de stelling dat PPO wellicht een rol kan spelen enorm verdeeld (5,6)

Aanbevelingen

Uiteindelijk heeft het onderzoek geresulteerd in vier aanbevelingen:

• Er zal een stap gezet moeten worden binnen het ORM-team. Docenten staan er weliswaar achter, maar er ligt geen goede gezamenlijke basis. De aanbeveling is om de resultaten met het team te delen en op zoek te gaan naar die gemeenschappelijke basis.
• Het is zinvol om aanvullend onderzoek te doen naar de situatie een jaar later om te kijken hoe het zich heeft ontwikkeld.
• Meerdere opleidingen worstelen met hetzelfde dus het onderzoek delen met andere Avans- en/of commerciële opleidingen op andere Hogescholen is beslist nuttig.
• Tot slot is het ook interessant om te onderzoeken hoe we studenten kunnen betrekken bij curriculumontwikkeling, zodat het onderwerp op een goede manier in het onderwijs terecht komt.

Deelnemers van dit onderzoeksproject zijn

• Kaj Morel Lector en opdrachtgever
• Irene Payens Directrice en opdrachtgever
• Geert Kastelijn Docent ORM, lid kenniskring en onderzoeker

Meer informatie?
Neem voor vragen over of toelichting op dit onderzoek contact op met Geert Kastelijn via gha.kastelijn@avans.nl of stuur een teams-berichtje.

Bekijk hier de uitgebreide presentatie van dit onderzoek